Zarys historii pali prefabrykowanych


Ludzie zaczęli wykorzystywać pale prefabrykowane wbijane co najmniej 6000 lat temu i stosują je nieprzerwanie do dnia dzisiejszego. Przez ponad 99% tego czasu była to jedyna technologia palowa. Można zaryzykować stwierdzenie, że pale prefabrykowane wbijane, oprócz fundamentów bezpośrednich, stanowią podstawę ludzkiej cywilizacji.
Autorstwo koncepcji fundamentowania na palach prefabrykowanych drewnianych jest obecnie przypisywane ludziom z okresu neolitu, nazywanym „Swiss Lake Dwellers", którzy żyli na obszarze dzisiejszej Szwajcarii w latach 4300–500 p.n.e. Prawdopodobnie dla ochrony przed dzikimi zwierzętami budowali oni swoje domy na jeziorach, w niewielkiej odległości od brzegu, wykorzystując do tego właśnie pale prefabrykowane. Odtworzony na podstawie wykopalisk archeologicznych dom tego typu pokazano na zdjęciu obok.

 

Era nowożytna


Do około 1800 r. n.e. prefabrykowane wbijane pale drewniane (ich długości, przekroje, ciężar oraz techniki wbijania) wyznaczały możliwości technologii palowania. Na początku XIX w. rozpoczęto stosowanie pali żelaznych, a następnie, wraz z rozwojem metalurgii, stalowych.

Jednak o historycznej zmianie w technologii pali prefabrykowanych wbijanych możemy mówić od czasu, gdy na przełomie XIX i XX w. Francois Hennebique wykorzystał żelbet jako podstawowy materiał konstrukcyjny pala.

Pale Hennebique’a, żelbetowe prefabrykowane, zostały w świadomości inżynierów i wbijane są do dziś. W swoim kraju francuski budowniczy opatentował je w 1896 r., z kolei rok później to samo zrobił w Wielkiej Brytanii. Co jednak ciekawe, wcale nie był pierwszy. Przed nim – już 1871 r. – taki sam patent zgłosił, i go uzyskał, Philip Brannon, ale jego pomysł prawdopodobnie nigdy nie został wykorzystany w praktyce.

Równolegle z systemem Hennebique’a stosowane były inne systemy pali prefabrykowanych pełnych: Coingenta (patent francuski z 1894 r. oraz brytyjski z 1906 r.) i Considere’a (1902) oraz systemy pali z drążonymi trzonami, np. Mouchela (1907) [1]. Wniosek, jaki można wysnuć z powyższych faktów, jest taki, że aby przejść na trwałe do historii budownictwa, oprócz genialnego pomysłu (Brannon) potrzebna jest skuteczność (Hennebique) udowodniona wieloma aplikacjami.


Zastosowanie żelbetu


 Zastosowanie żelbetu jako materiału konstrukcyjnego pali wbijanych było naturalną konsekwencją wcześniejszych odkryć związanych z technologią betonu:

  • 1756 r. –opatentowanie spoiwa hydraulicznego przez Johna Smeatona;
  • 1824 r. – opatentowanie cementu portlandzkiego przez Josepha Aspdina;
  • 1825 r. – budowa pierwszej cementowni;
  • 1867 r. – wynalezienie żelbetu przez Josepha Moniera;
  • 1875 r. – Joseph Monier zbudował pierwszy most żelbetowy;
  • 1896 r. – Francois Hennebique jako pierwszy w Europie stosuje na dużą skalę prefabrykowane pale żelbetowe;
  • 1901(2) r. – pierwsze zastosowanie pali prefabrykowanych żelbetowych w Stanach Zjednoczonych;
  • 1902 r. – pierwsze żelbetowe pale prefabrykowane zostały wbite w fundamenty mostu drogowego przez San k/Radymna.
  • 1909 r. – w Lublinie został oddany do użytku ramowy żelbetowy most drogowy posadowiony na żelbetowych palach prefabrykowanych wbijanych

Pale prefabrykowane z przełomu xix i xx w

Most przez san w Radymnie, w ciągu obecnej drogi krajowej nr 4, przed przebudową w 2002 r.

Most przez San w Radymnie, w ciągu obecnej drogi krajowej nr 4, przed przebudową w 2002 r.

Schemat konstrukcji mostu przez San w Radymnie z wiekiem poszczególnych przęseł (młodsze odbudowywane) oraz rozwiązaniem konstrukcyjnym fundamentów poszczególnych podpór.


Most po przebudowie

Stare podpory nowego mostu przez San w Radymnie – w fundamentach wykorzystano istniejące studnie i pale prefabrykowane.


Sprawdzona w praktycznym zastosowaniu trwałość pali prefabrykowanych przekracza znacznie 100 lat


Na tle dokonań światowych bardzo ciekawie prezentuje się udokumentowana historia zastosowań pali prefabrykowanych na ziemiach polskich. Przykładem ich stosunkowo wczesnego wykorzystywania jest budowa w latach 1902–1907 fundamentów podpór zalewowych mostu przez San w Radymnie, które zostały posadowione na wbijanych palach żelbetowych prefabrykowanych o wymiarach 30 x 30 cm. Znamienne jest to, że po odkopaniu podczas przebudowy obiektu w 2002 r. były one w bardzo dobrym stanie, więc zostały wykorzystane do budowy nowego mostu drogowego klasy B wg PN-85/S-10030, zlokalizowanego w ciągu ówczesnej drogi krajowej numer 4.

Innym udokumentowanym przykładem wykorzystania na terenie współczesnej Polski żelbetowych pali prefabrykowanych jest posadowienie mostu ramowego w Lublinie. Obiekt i jego remont został opisany przez S. Karasia

Pobierz pdfa

Jest to dobrze udokumentowany przykład wykorzystania w pierwszym dziesięcioleciu XX w. żelbetowych pali prefabrykowanych o przekroju 40 x 40 cm. Obiekt, po zmianie sposobu użytkowania na kładkę dla pieszych, jest w ciągłej eksploatacji od ponad 100 lat. Obydwa opisane wyżej przypadki, oraz zapewne wiele innych, świadczą o tym, że nasi przodkowie mieli szeroki dostęp do ówczesnych nowinek technicznych i umieli je skutecznie zastosować.

Przypisy

[1]. Sutherland R. J. M., Humm D., Chrimes M.: Historic Concrete. Thomas Telford, 2001.
[2]. Karaś S. http://pubs.sciepub.com/ajcea/1/2/5/index.html